W związku z konfliktem zbrojnym do Polski przybyło niecałe 2 miliony obywateli Ukrainy. Większość z nich pozostaje do teraz na terenie Polski. Warto wiedzieć, że przysługuje im tymczasowa ochrona, która została przedłużona do 4 marca 2025 r. Jednocześnie od dnia 28 stycznia 2023 r. weszła w życie ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. Przepisy dotyczą między innymi zasad pobytu obywateli Ukrainy w Polsce.
Zasady pobytu obywateli Ukrainy w Polsce
Obywatele Ukrainy mają 30 dni na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL. Od 1 kwietnia obywatele, którzy posiadają PESEL mogą złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, a także zezwolenie na pracę w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Trzeba wiedzieć, że obywatelom Ukrainy przysługuje specjalne traktowanie, a mianowicie nawet w przypadku braku przesłanki pobytu zezwolenie zostanie udzielone na okres przynajmniej 1 roku. Oczywiście Ukraińcy mają nadal wolny dostęp do rynku pracy w Polsce, ale pod warunkiem, że będą informować urząd pracy o podjęciu zatrudnienia w przeciągu 2 tygodni. Jeżeli obywatele Ukrainy korzystają z ochrony czasowej na terenie innego państwa niż Polska, to nie mogą korzystać już z benefitów przyznawanych im na terenie Polski. W takim przypadku status UKR zostaje automatycznie anulowany. Dokonano również nowelizacji spec ustawy, co oznacza, że obywatele Ukrainy mogą przekraczać granicę i podróżować w ramach Unii Europejskiej. Nadal obowiązują też ułatwienia i zwolnienia podatkowe. Wstępnie będą one obowiązywać do 31 grudnia 2023 r. Pomoc humanitarna dla obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski po dniu 24 lutego 2022 r. wciąż obowiązuje i będzie zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych.
Przedłużenie uprawnień pobytowych dla obywateli Ukrainy, którzy przebywali w Polsce przed 24 lutego 2022 r.
Okres ważności wiz krajowych, jak i zezwoleń obowiązywał do dnia 31 grudnia 2022 r., jednak został przedłużony o 18 miesięcy. Dotyczy to również terminu ważności kart pobytu polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca, a także dokumentów "zgoda na pobyt". Doszło również do nowelizacji ustawy na podstawie art.2 ust. 1 ustawy specjalnej. Dotyczy ona wyłącznie obywateli Ukrainy. Trzeba wiedzieć, że jeżeli korzystają oni z ochrony czasowej w innym kraju niż Polska, ale należącym do Unii Europejskiej tracą swoje uprawnienia pobytowe. Obywatele Ukrainy mogą przebywać legalnie w Polsce do dnia 31 sierpnia 2024 r. Jednak dotyczy to tylko dzieci, które realizują obowiązek szkolny czy przedszkolny w polskim systemie oświaty, a także dzieci, które pobierają naukę w przedszkolu bądź szkole funkcjonujących w ukraińskim systemie oświaty, ale z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Przedłużenie dotyczy także rodziców i opiekunów, jeżeli uczniowie są niepełnoletni. Do dnia 30 września 2024 r. zostaje też przedłużony pobyt obywateli Ukrainy, którzy będą przystępować do polskiego egzaminu maturalnego w terminie poprawkowym.
Specustawa wojenna - jak wygląda kwestia pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski przed wybuchem wojny
Wiza zostaje przedłużona, jeżeli obywatel Ukrainy przebywa w Polsce:
- na podstawie wizy Schengen, która została wydana przez polski urząd bądź urząd państwa z obszaru Schengen.
- na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen.
- w ramach tzw. ruchu bezwizowego.
Pobyt legalny będzie obowiązywał do dnia 4 marca 2024 r. W przypadku upływu ważności kart pobytu czy dokumentów "zgoda na pobyt tolerowany", które nastąpiły w dniu 24 lutego 2022 r. obywatele Ukrainy nadal mogą legalnie przebywać na terenie Polski, gdyż ich zezwolenia zostały automatycznie przedłużone do dnia 4 marca 2024 r. Dotyczy to także osób, które miały opuścić Polskę zgodnie z art. 299 ust. 6 ustawy o cudzoziemcach.
Jak obywatel Ukrainy może zatrudnić się w Polsce?
Po otrzymaniu PESEL każdy obywatel Ukrainy może poszukać zatrudnienia w Polsce. Wystarczy, że zgłosi się do urzędu pracy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Jednocześnie pracodawcy mogą zatrudniać obywateli Ukrainy i ten fakt powinni zgłosić w ciągu 14 dni od ich zatrudnienia. Można to zrobić za pomocą systemu praca.gov.pl. Wystarczy tylko wejść w zakładkę "usługi elektroniczne", a następnie kliknąć w zakładkę "zatrudnienie cudzoziemców" oraz zakładkę "powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy". Obywatele Ukrainy, którzy korzystają z ochrony czasowej mogą pracować na terenie Polski wyłącznie na powiadomieniu. Inne formy legalizacji zatrudnienia dotyczą tylko tych Ukraińców, którzy przebywają w Polsce na podstawie karty pracy, wizy czy w ramach ruchu bezwizowego. Więcej informacji na temat karty pobytu można znaleźć na stronie: www.karta-pobytu.pl.
